poczta@zsp.wieruszow.pl | telefon: 62 784 13 21 | faks: 62 784 17 71

ZSP Wieruszów

Getto warszawskie – historia smutku i odczłowieczenia



Getto warszawskie – historia smutku i odczłowieczenia

„Getto – odizolowana część miasta, przeznaczona dla zamieszkania mniejszości narodowej, etnicznej, kulturowej bądź religijnej, poza którą nie wolno tejże społeczności zamieszkiwać.”

Dziś 19 kwietnia 2021 –  mija 78 rocznica powstania w getcie warszawskim w roku 1943.
W państwach okupowanych przez III Rzeszę w czasie II wojny światowej władze okupacyjne tworzyły zamknięte i strzeżone getta, w których przymusowo osiedlano ludność żydowską. Getta te były zazwyczaj otoczone strzeżonym od zewnątrz murem i całkowicie zależne od dostaw żywności oraz energii. Utworzenie gett było pierwszym etapem Zagłady Żydów, zaplanowanej i przeprowadzonej przez nazistów. Głód był jedną z głównych przyczyn wysokiej śmiertelności ludności getta. Był wywołany polityką władz niemieckich, stosowaną od początku okupacji, obliczoną na eksterminację pośrednią Żydów. Powodem fatalnej sytuacji ekonomicznej getta była niemiecka polityka odcięcia ludności żydowskiej od źródeł zarobkowania, czyli zatrudnienia i pracy, grabieże, łapanki do pracy przymusowej i obozów. Głównymi dostawcami jedzenia do getta były dzieci. Zajmowały się tzw. szmuglowaniem. 
Rozstrzeliwanie lub okaleczanie małych szmuglerów często służyło jako przestroga dla innych, którzy chcieliby przekroczyć granicę getta i szmuglować żywność.

Roma Elster przeprowadziła się wraz rodziną do domu w małym getcie, którego okna wychodziły na ul. Żelazną. W powojennych wspomnieniach pisała:
„Pod naszymi oknami przechadza się stale policjant polski, nieco dalej, na rogu Walicowa – żandarm niemiecki. Na odcinku gdzie my mieszkamy, mur zastąpiony jest siatką z drutu kolczastego. Miejsce to jest stale terenem przykrych incydentów. Dzieci getta upatrują dogodny moment, kiedy policjant, przemierzywszy odcinek odwraca się i przechadza w przeciwnym kierunku, i usiłują przedostać się na stronę aryjską. Często im się to udaje. Po kilku godzinach, jeśli nie zostają schwytani, starają się przedostać z powrotem, z kieszeniami pełnymi owoców, lub kilkoma pęczkami cebuli lub marchewki. Równie często jednak wyprawa nie udaje się. Stoję przy oknie i obserwuję małego, może 8-letniego chłopaczka, który wybiega z bramy po stronie aryjskiej i czai się przy murze. Chciałabym go ostrzec. Żandarm niemiecki właśnie zawraca i dzieli go od drutu nie więcej niż 50 kroków. Chłopczyk odgina drut i chce prześlizgnąć się, niestety drut zahacza o połę kurtki. Dziecko szarpie się bezradnie. Serce zamiera mi w piersiach, bo oto żandarm już biegnie. Olbrzymi i triumfujący, stoi chwilę nad szamocącym się chłopakiem, ręce wsparł o biodra i czeka. Chłopczyk nie może się wydostać, a Niemcowi widocznie znudziła się ta zabawa. Spokojnie zdejmuje karabin i celuje. Strzał i jęk dziecka. Drut ciągle nie puszcza ofiary i tak zawieszony trup chłopca zostaje na jezdni. Oczy ma wzniesione ku niebu, a z ust płynie strużka krwi. Z otwartej rączki posypały się na bruk uliczny świeże czerwone rzodkiewki… Przez trzy dni nie wolno uprzątnąć ciała dziecka. Ma to być przestrogą i zapobiec dalszemu szmuglowaniu. Pozostawienie martwego ciała małego szmuglera przez kilka dni na drutach, jak zauważa Roma Elster, miało odstraszać małych szmuglerów od szmuglowania.”
Gehenna getta została m.in.uwieczniona w książce Hanny Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem” oraz z filmie „Pianista” ukazującym zmagania z bestialskim okupantem,bohaterski zryw Żydów w getcie warszawskim i wreszcie nieprawdopodobną historię pianisty Władysława Szpilmana.

„Pianista” pełni też jeszcze jedną bardzo ważną rolę. Adrien Brody, który otrzymał Oskara za główną rolę w tym filmie – w swoim przemówieniu na oscarowej gali mówił o smutku i odczłowieczeniu, jakie przynosi wojna, jak bardzo uświadomił to sobie podczas pracy przy tym filmie i jak ważne jest to, by o tym głośno mówić. Tego typu dzieła stanowią ostrzeżenie przed tym, do czego człowiek jest zdolny, i „Pianista” pokazuje to w całej, brutalnej okazałości.
(http://www.sww.w.szu.pl/index.php?id=filmoteka_pianista)


Skip to content