---

Pracodawca zatrudniający ucznia – młodocianego pracownika
w celu praktycznej nauki zawodu
(podstawowe informacje)

1. Każdy pracodawca przyjmujący absolwenta szkoły podstawowej na praktyczną naukę zawodu musi posiadać kwalifikacje zawodowe zgodne z kierunkiem kształcenia ucznia oraz przygotowanie pedagogiczne.
2. Pracodawca kieruje ucznia na badania profilaktyczne do Poradni Medycyny Pracy.
3. Najważniejszym dokumentem dla pracodawcy i młodocianego pracownika jest: Umowa o pracę w celu nauki zawodu.

Umowa zawiera nazwę zawodu, czas trwania nauki zawodu, wysokość wynagrodzenia oraz prawa i obowiązki stron umowy.

Wynika z niej również, że młodociany pracownik ma obowiązek dokształcania teoretycznego ogólnego wybranej szkole oraz dokształcania teoretycznego zawodowego formie pozaszkolnej (kursy realizowane głównie w CEZ w Sieradzu, trwające 4 tygodnie, na które pracodawca ma obowiązek zwolnić ucznia- młodocianego pracownika).

Jeżeli pracodawca jest rzemieślnikiem zrzeszonym w Izbie Rzemieślniczej umowa sporządzana jest przez Cech Rzemiosł Różnych, natomiast w przypadku kiedy pracodawca nie ma statusu rzemieślnika wówczas może skorzystać z wzoru umowy umieszczonego na stronie szkoły:

http://zsp.wieruszow.pl/wp-content/uploads/2021/06/Umowa-branzowa-I-stpnia-wzor.pdf

4. Kodeks pracy nie przewiduje okresu próbnego przed podpisaniem umowy.
5. Pracodawca określa swój status jako pracodawca- rzemieślnik lub pracodawca niebędący rzemieślnikiem, np. na zaświadczeniu o zapewnieniu młodocianemu pracownikowi praktycznej nauki zawodu. Jest to istotne, ponieważ uczeń w 3. klasie szkoły branżowej musi przystąpić do właściwego rodzaju egzaminu (czeladniczego lub zawodowego) żeby ukończyć szkołę.

Egzamin czeladniczy zdawany jest w Izbie Rzemieślniczej i dotyczy uczniów- młodocianych pracowników, którzy realizują praktyczną naukę zawodu u pracodawcy- rzemieślnika.

Egzamin zawodowy zdawany jest przed Okręgową Komisją Egzaminacyjną i dotyczy uczniów- młodocianych pracowników, którzy realizują praktyczną naukę zawodu u pracodawcy niebędącym rzemieślnikiem.

6. Pracodawca musi dostarczyć do szkoły, do której uczęszcza uczeń- młodociany pracownik – oświadczenie o niekaralności (do pobrania na stronie szkoły).
7. Przed przystąpieniem do pracy pracodawca zobowiązany jest:
   a) przeszkolić młodocianego pracownika w zakresie bhp i ppoż;
   b) zgłosić młodocianego pracownika do ZUS-u;
   c) zawiadomić o zawarciu umowy wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego pracownika,
   d) w przypadku pracodawcy- rzemieślnika również izbę rzemieślniczą (cech rzemiosł) właściwą ze względu na siedzibę pracodawcy- rzemieślnika.
8. Pracodawca zatrudniający młodocianego pracownika pokrywa koszty egzaminu czeladniczego/zawodowego zdawanego w pierwszym wyznaczonym terminie.
9. Po zakończeniu nauki i zdaniu przez ucznia egzaminu czeladniczego lub zawodowego pracodawca może ubiegać się o dofinansowanie kosztów kształcenia. Dofinansowanie przyznaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego pracownika.
10. Dokumentacja obowiązująca pracodawcę:
    a) umowa o pracę;
    b) program nauki zawodu;
    c) wykaz młodocianych pracowników;
    d) lista obecności;
    e) rejestr zwolnień lekarskich;
    f) rejestr wydanej odzieży roboczej;
    g) lista płac;
    h) okresowe badania lekarskie;
    i) zaświadczenia o przeszkoleniu bhp i ppoż.;
11. Podstawowe zasady bhp:
    a) zakaz zatrudniania młodocianych pracowników nocą;
    b) młodocianych pracowników nie wolno zatrudniać poza podstawowymi godzinami pracy;
    c) młodociany pracownik otrzymuje odzież roboczą;
    d) młodociany pracownik ma zapewniony nadzór opiekuna.
12. Czas pracy:
    a) czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę,
    b) czas pracy młodocianego powyżej 16 roku życia nie może przekraczać 8 godzin na dobę,
    c) do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych
    d) jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego pracownika jest dłuższy niż 4,5 godziny pracodawca zobowiązany jest wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut wliczaną do czasu pracy;
    e) przerwa w pracy młodocianego pracownika obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin;
    f) młodocianemu pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.
    g) pracodawca deleguje ucznia- młodocianego pracownika do szkoły na realizację kształcenia ogólnego. W sytuacji odwołania w szkole zajęć dydaktycznych, np. z powodu organizacji egzaminów maturalnych oraz egzaminów zawodowych młodociany pracownik ma obowiązek w tym czasie realizować zajęcia praktyczne u pracodawcy. Informacja o dniach wolnych od zajęć znajduje się na stronie szkoły:
    http://zsp.wieruszow.pl/szkola/kalendarz-roku-szkolnego/
13. Na koniec I półrocza oraz roku szkolnego pracodawca ma obowiązek wystawić uczniowi- młodocianemu pracownikowi ocenę na właściwym zaświadczeniu, które jest dostępne na stronie internetowej szkoły:
    http://zsp.wieruszow.pl/szkola/dokumenty-szkoly/
14. 30 września 2023r wchodzi w życie nowe Rozporządzenie w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianych i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.
    Od 30 września 2023r. pracodawca zatrudniający pracowników młodocianych przy ww. pracach ma obowiązek podejmować działania niezbędne do zapewnienia im bezpieczeństwa i szczególnej ochrony zdrowia podczas pracy, w tym:
    a) zapewnia stały nadzór nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu lub innych osób uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu nad wykonywaniem prac przez młodocianych;
    b) informuje młodocianych, w sposób dla nich zrozumiały, o możliwych zagrożeniach i wszelkich podjętych działaniach dotyczących ochrony zdrowia;
    c) organizuje przerwy w pracy młodocianych dla ich odpoczynku w pomieszczeniach odizolowanych od czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych;
    d) dostarcza młodocianemu nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informuje młodocianych o sposobach posługiwania się tymi środkami;
    e) dostarcza młodocianemu nieodpłatnie odzież i obuwie, zgodnie z przepisami art. 237 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 – Kodeks pracy.

Dopuszczenie młodocianych do prac wzbronionych następuje na podstawie oceny ryzyka związanego z wykonywaną pracą, dokonanej przez pracodawcę przed rozpoczęciem pracy przez młodocianych lub przy zmianie organizacji pracy. Podczas oceny ryzyka uwzględnia się w szczególności:
– Ocenę wyposażenia oraz stanowisk i miejsc pracy młodocianych;
– Organizację procesów pracy oraz ich powiązanie;
– Identyfikację czynników chemicznych, pyłowych, fizycznych i biologicznych występujących w środowisku pracy młodocianego, ich oddziaływanie na organizm młodocianego, stopień i okres narażenia na te czynniki oraz środki ochrony;
– Formę, zakres i sposób korzystania z wyposażenia miejsc pracy, w tym z maszyn, narzędzi i sprzętu;
– Zakres i poziom szkolenia i instrukcji udzielanych młodocianym.

Ocena ryzyka związanego z wykonywaną pracą przez młodocianych ma być przez młodocianych ma być przeprowadzona każdorazowo przed zmianą miejsca pracy młodocianego lub sposobu wykonywania prac.

Akty prawne:

1. Kodeks pracy- Ustawa z 26.06.1974r. (Dz. U. z 2022r., poz.1510 z późn. zm.);
2. Ustawa z 14.12.2016r.- Prawo oświatowe (Dz. U. 2023r., poz. 900);
3. Ustawa o rzemiośle z 22.01.1989r. (Dz. U. z 2020r., poz. 2159 z póżn. zm.);
4. Ustawa z 19.03.2009r. (Dz. U. 56, poz. 458) o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw;
5. Ustawa z 14.03. 2014r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2014r. poz. 598);
6. Ustawa z 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( Dz.U. nr 99, poz. 1001);
7. Rozporządzenie MEN z 22.02.2019r. (Dz. U. 2019r., poz. 391) w sprawie praktycznej nauki zawodu;
8. Rozporządzenie MEN z 16.12.2019r. (Dz. U. 2019r., poz. 2468) zmieniające rozporządzenie w sprawie egzaminu mistrzowskiego, egzaminu czeladniczego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych;
9. Rozporządzenie MEN z 15.02.2019r., Dz. U. z 2019r., poz. 316) w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego;
10. Rozporządzenie Rady Ministrów z 28.05.1996r. (Dz. U. nr 60, poz. 278 z późn. zm.) w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z 13.08.2019r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. z 2019r., poz. 1636);
11. Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z 29.08.2016r. (Dz. U. z 2023r., poz. 1240) dotyczące prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

---