Solidarnie dla transplantacji to kampania informacyjno-edukacyjna realizowana w ramach Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej. Głównym celem akcji jest zwiększenie dostępności leczenia przeszczepami w Polsce oraz budowanie aprobującej postawy społecznej wobec medycyny transplantologicznej oraz idei dawstwa.
Przeszczepianie jest po prostu dobre, ratuje życie wielu chorym, a dawstwo nie przynosi dawcy szkody. Przeszczepów brakuje.
W Polsce na różnego rodzaju przeszczepienie oczekuje w każdej chwili ponad 5 000 chorych. Liczba wykonywanych rocznie przeszczepień, choć stale rośnie nie pokrywa takich potrzeb. Część chorych nie doczekuje przeszczepienia.
Pobranie narządów i tkanek od żywego dawcy:
– dawstwo narządów i tkanek od osób żywych jest świadectwem altruizmu,
– altruizm to kierowanie się w swym postępowaniu dobrem innych, gotowość do poświęceń.
Człowiek może za życia podzielić się swoją nerką lub komórkami krwiotwórczymi z osobą potrzebującą leczenia przeszczepieniem. Wg polskich przepisów jedną nerkę lub fragment wątroby może oddać osoba spokrewniona z biorcą genetycznie (np. rodzic dla dziecka, brat dla siostry) lub emocjonalnie (np. mąż dla żony). W niektórych przypadkach, co wymaga zgody komisji etycznej i sądu, można oddać narząd na rzecz innej osoby, jeśli istnieją specjalne względy osobiste (np. dawstwo wśród przyjaciół).

Narząd można pobrać od żywego dawcy celem przeszczepienia jeśli spełnione są następujące

warunki:
– pomiędzy dawcą i biorcą musi występować zgodność grup krwi w układzie ABO;
– dawca musi przejść szereg badań potwierdzających, że jest zdrowy (dbałość o bezpieczeństwo biorcy) i że oddanie nerki nie pogorszy jego stanu zdrowia (dbałość o bezpieczeństwo dawcy);
– konieczna jest pewność, że dawca wyraża na operację świadomą i pozbawioną jakiejkolwiek presji zgodę, co czasem wymaga dodatkowej oceny psychologicznej;
– należy wykonać dodatkowe badania w przypadku przeszczepienia nerki, żeby ocenić dokładnie anatomię i czynność tego narządu (np. występowanie pojedynczych lub mnogich naczyń krwionośnych zmienia technikę operacyjną);
– trzeba ocenić, która nerka jest bardziej wydajna; zawsze dawcy pozostawia się nieco lepiej działającą nerkę;
– dawcy i biorcy przeszczepu należy zapewnić po operacji należytą opiekę celem wieloletniego monitorowania stanu zdrowia i pozostałej nerki (u dawcy) i czynności przeszczepu (u biorcy).

2. Większość narządów i tkanek do przeszczepienia pobiera się ze zwłok osób, które za życia nie wyraziły sprzeciwu na pobranie.
Nerki, serce, płuca, wątrobę, trzustkę, jelito i rogówkę można pobrać od osoby zmarłej, kiedy zostały już wyczerpane wszystkie możliwości jej leczenia i u której stwierdzono komisyjnie śmierć mózgową.
Dawcą może być osoba zmarła, jeśli nie sprzeciwiła się temu za życia.
Prawo w Polsce zakłada, że każdy człowiek zgadza się za życia na oddanie narządów po śmierci, chyba że jest dowód lub świadek na to, że wyrażał wcześniej sprzeciw.

USTAWA z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów.

Art. 1.

1. Ustawa określa zasady:

1) POBIERANIA, PRZECHOWYWANIA I PRZESZCZEPIANIA KOMÓREK, W TYM KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH SZPIKU, KRWI OBWODOWEJ ORAZ KRWI PĘPOWINOWEJ; TKANEK I NARZĄDÓW POCHODZĄCYCH OD ŻYWEGO DAWCY LUB ZE ZWŁOK;
2) testowania, przetwarzania, przechowywania i dystrybucji komórek i tkanek ludzkich.
Przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) pobierania, przeszczepiania komórek rozrodczych, gonad, tkanek zarodkowych i płodowych oraz narządów rozrodczych lub ich części;

Art. 5.

1. POBRANIA KOMÓREK, TKANEK LUB NARZĄDÓW ZE ZWŁOK LUDZKICH W CELU ICH PRZESZCZEPIENIA MOŻNA DOKONAĆ, JEŻELI OSOBA ZMARŁA NIE WYRAZIŁA ZA ŻYCIA SPRZECIWU.
2. W przypadku małoletniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić za ich życia przedstawiciel ustawowy.
3. W przypadku małoletniego powyżej lat szesnastu sprzeciw może wyrazić również ten małoletni.Powrót do normalnego życia.
   Pomimo wielu niedogodności: leki, kontrolne badania, czasem leczenie powikłań – pacjent po przeszczepieniu nie musi stale przebywać w szpitalu, nie wymaga sztucznego serca, albo dializowania (sztucznej nerki). Przeszczep ratuje życie. Biorca przeszczepu może chodzić do szkoły, pracować, uprawiać sport, może założyć rodzinę i mieć zdrowe dzieci. Przeszczepienie umożliwia biorcy powrót do normalnego życia. Do czasu przeszczepienia często pacjent jest praktycznie niepełnosprawny. Dializowani chorzy z niewydolnością nerek są wyrwani z normalnego rytmu pracy lub nauki z powodu wielogodzinnych dializ odbywających się w ośrodku dializacyjnym. Pacjenci z niewydolnością serca czy wątroby są osłabienia, nierzadko pozbawieni fizycznie możliwości pracy czy nawet poruszania się, często nie mogą mieć potomstwa. Przeszczepienie narządu wszystko zmienia. Biorca, przyjmując regularnie leki, może pracować, studiować lub uczyć się w szkole, a także wyjeżdżać na wakacje. U kobiet najczęściej wraca możliwość zajścia w ciążę i urodzenia zdrowego dziecka.

Na stronie kampanii Ministerstwa Zdrowia „Solidarnie dla transplantacji”, pod adresem http://zgodanazycie.pl/przydatne-linki/   znajduje się lista oraz adresy internetowe instytucji i organizacji zajmujących się edukacją w zakresie pobierania i przeszczepiania narządów, tkanek i komórek, oraz odnośniki bezpośrednio do omawianych zagadnień. https://zgodanazycie.pl/do-pobrania/#materialy-edukacyjne

Proszę kliknąć >> tutaj << , aby przejść do strony z pakietem materiałów dla nauczycieli i uczniów szkół ponadpodstawowych. Jedynie poprzez podejmowanie wspólnych inicjatyw jesteśmy w stanie wpłynąć na zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat leczenia przeszczepami.

Powyższy tekst jest zainspirowany listem przewodnim Ireneusza Stankiewicz i Pawła Prochenko z Fabryki Edukacji Społecznej nadesłanym do naszej szkoły.

Uwaga! Sytuacja przeszczepów w dobie COVID-19:
Stanowisko Centrum Organizacyjno Koordynacyjnego ds. Transplantacji „Poltransplant” ,

1. Test genowy (RT-PCR) lub antygenowy u wszystkich potencjalnych dawców.
   Zaleca się wykonanie testów RT-PCR u wszystkich potencjalnych dawców. Każdy prawdopodobny zmarły dawca narządów spełnia kliniczne kryterium osoby podejrzanej o zakażenie SARS-CoV-2, ponieważ jest osobą „w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia spowodowanych: urazem, udarem, przyczyną kardiologiczną lub innymi przyczynami nagłego pogorszenia stanu zdrowia”. Zgodnie ze definicjami GIS z 31 października 2020 r. wykrycie kwasu nukleinowego SARS-CoV-2 i wykrycie antygenu/ów wirusa SARS-CoV-2 z materiału klinicznego są równoważne dla potwierdzenia przypadku COVID-19.

2. Potwierdzone zakażenie u dawcy.
   Potwierdzenie aktualnego zakażenia u potencjalnego dawcy (osoba zakażona) wyklucza dawstwo narządów i tkanek (nieakceptowane ryzyko).

3. Prawdopodobne i możliwe zakażenie u zmarłego dawcy i biorcy przeszczepu.
   Prawdopodobne zakażenie oraz możliwe zakażenie (wg definicji GIS) nie wyklucza dawstwa oraz przeszczepienia narządów i tkanek. W takich sytuacjach decyzję podejmuje lekarz transplantolog po przeprowadzeniu starannej analizy innych czynników ryzyka oraz możliwych korzyści dla biorcy przeszczepu.

4. Potencjalni dawcy wyleczeni z COVID-19.
   Przebyte zakażenie u potencjalnego zmarłego lub żywego dawcy (ozdrowieńcy) wyklucza dawstwo narządów i tkanek przynajmniej przez 28 dni od spełnienia warunków i kryteriów zakończenia izolacji. Przyjęte 28 dni nie jest medycznie zobiektywizowane. Warunki i kryteria zakończenia izolacji pochodzą z rozporządzenia MZ z 1 września 2020 r. (Dz. U. 2020 poz. 1506).

5. Ankieta „Koronawirus SARS-Co-V2” u potencjalnych dawców i biorców przeszczepów.
   Każdy potencjalny zmarły i żywy dawca narządów i tkanek oraz każdy potencjalny biorca narządów i tkanek oka powinien mieć zebrany wywiad epidemiologiczny i kliniczny. Postępowanie to dokumentuje się w ankiecie „Koronawirus SARS-CoV-2”. Ankieta potencjalnego dawcy lub biorcy narządów i tkanek” (załącznik). Kopia wypełnionej ankiety trafia do dokumentacji medycznej dawcy lub biorcy oraz (w przypadku zmarłych dawców narządów) do narzędzia sieciowego rejestrytx.gov.pl.

6. TK klatki piersiowej u wszystkich potencjalnych dawców.
   Zaleca się wykonanie badania TK klatki piersiowej u wszystkich potencjalnych zmarłych dawców z zachowanym krążeniem krwi (badanie „flagowe” obok testów genowych i antygenowych w rozpoznawaniu choroby i przeprowadzeniu klasyfikacji przypadków COVID-19).

dalsze uszczegółowienie na: http://www.poltransplant.org.pl 

Pozdrawiam – Danuta Urbaś pedagog szkolny.